Naar een efficiëntere agrarische herontwikkeling van landbouwinfrastructuur

De provincie Antwerpen pakt uit met agrarische herontwikkeling van landbouwinfrastructuur als goede praktijk.

Open ruimte behouden en nuttig besteden wordt een uitdaging voor de nabije toekomst. Open ruimte geeft kansen voor voedsel- en grondstoffenproductie en helpt het klimaat vooruit (waterproductie, lucht- en waterzuivering, beperken van overstromingsrisico). De verharding van open ruimte vormt ook een bedreiging voor landbouw: alsmaar meer productieruimte verdwijnt. Er is nochtans potentieel: 46% van de provincie Antwerpen bestaat uit agrarisch gebied. Dat 29% hiervan louter virtueel landbouwgebied is, illustreert het probleem: het is landbouwgebied zonder landbouwgebruik. Twee tendensen tekenen zich af: 

Het ontbreekt jonge landbouwers aan stimuli om vrijkomende bedrijfslocaties over te nemen. De bestaande gebouwen en installaties opnieuw inrichten, vraagt met de toenemende strengere regelgeving immers (te) hoge investeringen. Meteen investeren in nieuwe grond en nieuwe faciliteiten – het zogenaamde greenfielding – is eenvoudiger en kostenefficiënter.  

De vrijkomende boerderijgebouwen zijn gegeerd bij (privé-)investeerders. Het huidige vergunningenbeleid maakt een uitgebreide lijst van zonevreemde functiewijzigingen mogelijk. Boerderijgebouwen vormen een opportuniteit, voor activiteiten die normaal uitgevoerd worden op duurdere bouwgrond, industriegrond of een recreatiedomein. Zo wordt de landbouwer dus uit de markt geconcurreerd. De nieuwe functies versnipperen de structuur van de landbouwruimte. 

Concrete voorstellen gaan verharding en versnippering tegen 

Naar aanleiding van de bevindingen lanceert de provincie in haar (voorontwerp) Beleidsplan Ruimte verschillende voorstellen, om de verharding en versnippering van de open ruimte tegen te gaan. 

• Agrarische bedrijfslocaties voor landbouw herontwikkelen en greenfielding (=het inrichten van open ruimte met bebouwing) beperken. Dit doen we door locaties met een hoge landbouwwaarde te identificeren. Het landbouwkompas is hierin een handig hulpmiddel. 
• Zonevreemde mogelijkheden in agrarisch gebied beperken. Daarom is het nuttig om gebiedsspecifiek te bepalen waar functiewijzigingen nog wenselijk zijn, en waar niet meer. De provincie streeft naar de juiste functie op de juiste plek. Dit is ook een pleidooi voor een strenger vergunningsbeleid. Een provinciaal afwegingskader zonevreemd hergebruik hoeves wordt ontwikkeld.  
• Vraag en aanbod afstemmen. Om landbouwers te begeleiden naar een geschikte locatie werken we samen met de Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij een Boer(en)Bedrijf(en)Match uit, zodat de boerderijen zo efficiënt mogelijk herontwikkeld worden. 
• Meer aandacht voor sloop en ontharding in de open ruimte. Hiervoor is er nood aan een beleid dat inzet op ontharding van verouderde landbouwinfrastructuur én dat hiervoor de nodige instrumenten voorziet. 
• Nood aan een geïntegreerde aanpak. De samenwerking tussen verschillende overhe-den, over disciplines heen, leidt tot het actieplatform Agrarische Herontwikkeling, waarin de provincie een bovenlokale speler is.