Ravels is een echte landbouwgemeente. Meer dan de helft van de oppervlakte is landbouwgebied. Dat zorgt voor specifieke waternoden. De ligging van Ravels biedt ook uitdagingen. De gemeente ligt net op de waterscheiding tussen de stroomgebieden Maas en Schelde en de bodem is zanderig. Dat zorgt voor lage grondwaterstanden. Klassieke drainage op landbouwpercelen voert water te snel af, woordoor het effect nog groter wordt.

Landbouwactiviteiten vragen veel water, dus de nood is groot. Tegelijk zijn er zones met een verhoogd risico op wateroverlast. Door de klimaatverandering neemt de kans op wateroverlast en droogte enkel toe. Gelukkig leent het vlakke landschap zich uitstekend tot het nemen van kleinschalige maatregelen om het waterpeil flexibel te regelen. Zo is Ravels beter aangepast aan de gevolgen van de klimaatverandering. 

Peilgestuurde drainage en stuwtjes voor klimaatbestendige en rendabele landbouw

Binnen de lokale gebiedscoalitie ‘Werken op de waterscheiding: Bovenstroomse waterinitiatieven in Ravels’ en met Vlaamse steun realiseerde de provincie Antwerpen alvast 7 stuwtjes in perceelsgrachten of baangrachten langs landbouwpercelen. De hoogte van deze stuwtjes is regelbaar waardoor het waterpeil flexibel kan worden aangepast om aan de behoeften van het gewas en de omgeving te voldoen.

Daarnaast vormt de provincie 55 hectare klassieke drainage om naar peilgestuurde drainage. Bij klassieke drainage wordt water altijd direct afgevoerd, ongeacht de watervraag. Met peilgestuurde drainage kun je het gewenste grondwaterpeil instellen en zo de afvoer regelen. Door het water bij te houden wanneer het nodig is, moet je minder gaan beregenen. 

Voor en mét landbouwers

Voor dit project gingen we op zoek naar landbouwers die bereidwillig hun percelen beschikbaar stelden om klimaatadaptieve maatregelen toe te passen. De gebiedscoalitie rekent op vrijwillige acties van landbouwers die ze daarbij technisch en financieel ondersteunt.

De Hooibeekhoeve en het Proefstation voor de Groenteteelt lieten de effecten van de stuwtjes en de peilgestuurde drainage bij een deelnemende landbouwer monitoren. Uit de eerste metingen blijkt dat peilgestuurde drainage wel degelijk grondwater opstuwt tot op grote afstanden van de regelputten van de drainage.

In 2025 zal er ook een tweede demodag doorgaan. Water+Land+Schap Ravels zal aansluiten bij het lokale Midzomerfeest in Ravels op 3 augustus. De traditionele fietstocht van dat feest voert langs een realisatie van het eerste demoproject.

Partners op de bres

De steun van de provincie Antwerpen zit ingebed in de gebiedscoalitie ‘Werken op de waterscheiding: Bovenstroomse waterinitiatieven in Ravels’. Dit lokaal samenwerkingsverband werkt al sinds 2018 initiatieven uit ter verbetering van kwaliteit en kwantiteit van water, natuur en landschap. Dat doet ze in de vallei van de provinciale waterloop De Aa, ter hoogte van de provinciale gronden en in het intensief landbouwgebied. In de gebiedscoalitie zetelen naast de provinciale dienst Integraal Waterbeleid nog de gemeente Ravels, de Landbouwadviesraad Ravels, de Hooibeekhoeve (landbouwexpertise), de provinciale Groendomeinen regio Kempen (terreinbeheerder) en Rurant vzw.

Binnen dit gebied werd in 2020 een eerste demonstratieproject goedgekeurd, met een budget van 140.000 euro. De helft hiervan werd gefinancierd via Water+Land+Schap 1.0 van de Vlaamse LandMaatschappij. Dat subsidieprogramma richt zich op de aanpak van waterproblemen in landelijke gebieden, met actieve betrokkenheid van lokale gebruikers zoals landbouwers.

Dit project wordt gerealiseerd en gecofinancierd in het kader van het landinrichtingsproject Water+Land+Schap, in opdracht van de Vlaamse regering.