Doelstellingen

Met het strategisch project ‘Open Ruimte in de Antwerpse Zuidrand’, wil de provincie Antwerpen de samenwerking rond de ontwikkeling van de Zuidrand met drie bestuurlijke niveau’s (Vlaanderen, provincie en gemeenten) en partnerorganisaties duidelijk structureren. Concreet werken we aan:

• Duidelijke streekidentiteit en promotie
• Permanente samenwerking tussen partners
• Inzetten op samenwerking tussen overheden en kernspelers (landbouw, natuur, erfgoed, recreatie en toerisme)
• Behoud en versterken van de aanwezige stadslandbouw/landbouwbedrijfsvoering
• Versterken van een fijnmazig groenblauw netwerk
• Uitbouwen van onroerend en cultureel erfgoed
• Uitbouwen van het toeristisch-recreatief potentieel
• Uitbouwen van een fijnmazig netwerk van trage verbindingen

Open Ruimte Charter

Op 10 oktober 2021 ondertekenden de partners van Gebiedsprogramma Zuidrand het Open Ruimte Charter.

Zij engageren zich om de open ruimte klimaatrobuust, biodivers en (be-)leefbaar te maken en grensoverschrijdend samen te werken aan het bewaken, bewaren, verbinden, openstellen, versterken en opwaarderen van de open ruimte tot in de woonkernen in de Zuidrand.

Partners aan het woord

Heel wat partners, natuurliefhebbers, landbouwers, ondernemers, leerkrachten en vrijwilligers werken met veel passie aan de open ruimte in de Zuidrand. De resultaten van wat ze de voorbije jaren gerealiseerd hebben, mogen er dan ook zijn. We verzamelden enkele mooie getuigenissen. 

Realisaties

Het lijstje met realisaties in de Zuidrand groeit aan. Een overzicht:

_{Reportage: Berber Verpoest, Apache.}
Nieuwssite Apache publiceerde een artikel over deze realisatie: 'Hoe de OCMW-gronden in de Zuidrand echt publiek werden'.

De Vlaamse Vereniging voor Ruimte en Planning bekroonde de realisatie met de VRP Openruimtebeker, een mooie erkenning voor de partners die intens samenwerkten om de gronden te kunnen vrijwaren.

• Dankzij deze intense samenwerking en cofinanciering werden het Uilenbos door Natuurpunt en de landbouwgronden door Kempens Landschap rond de Gasthuishoeves gekocht en toegankelijk gemaakt zodat iedereen van dit prachtige landschap en de natuur kan genieten.

• We vormen de Edegemse beekvallei om tot een volwaardige groene ruimte in Edegem en Kontich met plaats voor water, natuur, bos, trage wegen en recreatie. Natuurpunt kocht enkele percelen die de provincie vrijwaarde op grondgebied van Edegem en plantte er nieuw bos.

• Er werd begeleiding voorzien rond het beheerplan van Hof Ter Linden in Edegem en voor het beheerplan van Fort 4 in Mortsel. Verschillende acties zijn reeds uitgevoerd of in volle uitvoering.

   

• Nieuwe trage wegen werden hersteld en geopend, zoals in Hof ter Linden in Edegem, langsheen de fortloop in Mortsel, aan de Hessepoelbeek in Kontich, de Reukens in Aartselaar en het Laarzenpad in Hove en Lint. De kennis die wordt opgedaan rond trage wegen, ondersteunt het Europees project Nature Smart Cities.

• Er kwam nieuwe speelnatuur voor onze kinderen, zoals het speelplekje in Kontich waar een speelzone met klimparcours werd aangelegd en een oude boom werd omgetoverd tot een prachtig monument. 

• De mooiste wandel- en fietsroutes, goed voor 200 km wandelroutes en 148 km fietslussen werden gebundeld in een wandel- en fietskaart.

• Het project Groendoener bundelt de meer dan 200 natuurlijke speelplekken in de Zuidrand op kaart. Kinder- en jongerenreporters uit de Zuidrand lanceerden challenges op enkele plekken en sporen zo jongeren aan om de speelplekken te ontdekken.

• Verschillende natuurgebieden werden ingericht en beleefbaar gemaakt: aan de boskappellen en Schapenhagen (Kontich), het dalhoofd in Boechout en de inrichting met begrazingsraster in Fort 3 in Borsbeek. Er lopen ook drie nieuwe natuurinrichtingsprojecten: in Klein-Zwitserland in Mortsel, Papendonkbos in Lint en in het uitgebreide gebied van Schapenhagen in Kontich.

• In 2017 ontstond de Streekvereniging Zuidrand. Het toeristisch project ‘De Zuidrand dat Smaakt!, de werking rond cultuur, de intergemeentelijke onroerenderfgoeddienst (IOED) en het PDPO project 'burgers en boeren 'werden in deze vereniging opgenomen. 
• Op 25 januari 2021 traden de 8 zuidrandgemeenten toe tot het Regionaal Landschap Rivierenland en zij nemen de projectwerking natuur en landschap op zich.
• Op 10 oktober 2021 werd het openruimtecharter ondertekend door de kernpartners, er volgde het feest van de open ruimte op Zuidranddag.
• In november 2021 gingen de eerste 3000 boompjes in de grond in de Molenbeekbron in Boechout. Een maand later werd de strategische verwervingssubsidie voor de aankoop van gronden in de Molenbeekbron in Boechout goedgekeurd.

Regio Zuidrand

De Zuidrand is een regio gelegen ten zuiden van de stad Antwerpen, tussen de Rupelstreek en Wommelgem en in het zuiden begrensd door de Nete. Deze regio heeft heel wat potentie om zich te ontwikkelen tot een landschappelijk geheel.

De gemeenten Kontich, Aartselaar, Edegem, Boechout, Lint, Hove, Borsbeek en de stad Mortsel vallen onder het strategisch project. Ook delen van Duffel, Lier, Ranst en Wommelgem vallen hieronder.

Typerend voor deze regio

Meer dan de helft van dit gebied bestaat uit open ruimte, opgebouwd uit typische landschappen en een fijnmazig netwerk van waterlopen verweven met landbouwlandschappen, kasteelparken, bosfragmenten en kleine landschapselementen. De aanwezige natuur en bos in de zuidrand wordt sterk bepaald en gedragen door beekvalleien, waterlopen, natuur en boscomplexen, kasteeldomeinen, forten en parken (en tuinen). Ze vormen een fijnmazig groenblauw netwerk dat de open ruimte met elkaar verbindt en doordringt tot in de dorpskernen. De aanwezige landbouw in de zuidrand wordt bepaald door grondgebonden landbouw, veeteelt en glastuinbouw. De landbouw speelt een belangrijke rol als behoeder en medebeheerder van de open ruimte. De aanwezige streekprodukten en horecazaken getuigen van een Zuidrand die smaakt.

De uitdaging bestaat erin om van deze gevarieerde regio met haar forten, waterlopen, parken, valleien en kastelen een landschappelijk geheel te maken met ruimte voor natuur, bos, recreatie, landbouw, erfgoed en waterlopen

De Vlaamse overheid subsidieert het project als strategisch project in het kader van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV). Je vindt meer informatie over alle strategische projecten op de website van de Vlaamse overheid.

Bekijk nog meer mooie beelden via deze link naar foto's.