Waterlopen stoppen niet aan de gemeentegrenzen en vaak vormen ze zelf de grens tussen twee gemeenten. Zijn er dus problemen met wateroverlast? Dan treffen die meerdere gemeenten tegelijk. Daarom kregen de provincies in de laatste tien jaar extra bevoegdheden om de waterlopen te beheren. Maar voordien al speelde de provincie Antwerpen een belangrijke rol, weet Didier Soens.

28 overstromingsgebieden bufferen 1 miljoen m³ water

Didier: "In september 1998 kwamen heel veel woonwijken onder water te staan in Antwerpen. In Koningshooikt had men een wijk in het natuurlijk overstromingsgebied van de Itterbeek gebouwd. Dat betekent dat die woonwijk opnieuw ingenomen wordt door water, telkens wanneer er een teveel aan water is. Dat is precies wat er in 1998 gebeurde.”

“Nadien kocht de provincie een groot gebied stroomopwaarts van deze woonwijk. We groeven het gebied uit en zorgden ervoor dat het overtollige water uit de Itterbeek niet meer in de woonwijk terechtkomt, maar geborgen wordt in dat nieuwe overstromingsgebied: de Jutse Plassen.”

Vandaag beheert de dienst Integraal Waterbeleid 28 overstromingsgebieden. Didier: “Bij hevige of aanhoudende neerslag overstromen deze groene gebieden op gecontroleerde wijze, de hoeveelheid water in de waterloop blijft beperkt en stroomafwaarts gelegen gebieden zijn beschermd tegen wateroverlast. De 28 overstromingsgebieden samen kunnen meer dan 1 miljoen m³ water opvangen. Daar vul je 400 olympische zwembaden mee."

23 pompinstallaties houden rivieren in toom

Daarnaast zijn er 23 pompinstallaties aan de waterlopen in de provincie geïnstalleerd. Zo staan er twee pompen aan de monding van de Itterbeek in de Grote Nete. Didier: “Bij verhoogde toevloed van water vanuit de Itterbeek schiet het pompstation in actie en wordt het water door de twee grote buizen sneller de Nete ingestuwd. Zonder de hulp van die pompen zou de Itterbeek overstromen bij intense regen.”

Goede huisvader voor 2400 km waterlopen

De dienst Integraal Waterbeleid beheert zo’n 2400 km aan waterlopen in de provincie. Heel wat van die waterlopen zijn rechtgetrokken en soms zelfs gekanaliseerd in betonnen beddingen die geen water absorberen. Didier: “Waar mogelijk, geven we die waterlopen hun natuurlijk stroomgebied terug en herstellen we de oude meanders. Daar krijgt het water opnieuw de ruimte om te overstromen en de tijd om te infiltreren in de grond. De aarde houdt het water vast als een enorme spons, zodat het op andere plekken geen schade veroorzaakt. En net als bij een spons komt het water langzaam weer vrij zodat er in periodes van droogte nog steeds voldoende water is.”

Provincie houdt oogje in het zeil

Maar geen enkele rivier is immuun: zodra er lange periodes intense regen valt, kan er ook in provincie Antwerpen wateroverlast ontstaan. Daarom gelden er voor elke waterloop waak- en alarmdrempels die rekening houden met de kenmerken van de rivier, de bodem en de omgeving.

Worden de drempels overschreden voor een bepaalde rivier? Dan houdt de provincie die in de gaten om meteen gepaste maatregelen te nemen. Daarvoor werd de voorbije jaren in een provinciaal meetnet geïnvesteerd. Tegen eind 2024 zullen er 100 peilmeters zijn geplaatst in provinciale waterlopen die real-time de waterstanden raadpleegbaar maken.

Op de hoogte blijven van onze initiatieven rond waterbeheer?