Provinciaal Ruimtekompas

Het kompas

Het Provinciaal Ruimtekompas neemt de dynamiek, de samenhang en de eigenheid van een plek mee.

Het Ruimtekompas plaatst vier elementen op een cirkel:

1. de knoopwaarde geeft de mate van bereikbaarheid weer via openbaar vervoer, auto en fiets;
2. de plaatswaarde geeft indicatie geeft van het soort, het aantal en de verweving van voorzieningen (bijvoorbeeld een school of een ziekenhuis);
3. de gebruiksintensiteit baseert zich op de inwoners-, tewerkstellings- en bezoekersaantallen;
4. de ruimtelijke context refereert naar de bebouwingsdichtheid, de nabijheid en de verhouding tot omliggende kernen en de voorwaarden vanuit sectorale wetgeving (bv. rond natuur of erfgoed).

Het netwerk

De provincie Antwerpen stelt zo'n 400 ruimtekompassen ter beschikking: voor elke stads- en dorpskern, voor bedrijventerreinen en voor attractiepolen ('clusters') rond bijvoorbeeld recreatie.

De ruimtekompassen zijn bovendien met elkaar verbonden. Logisch, want de gemeenten en hun kernen vormen onderling een netwerk. Wijzigingen in bijvoorbeeld mobiliteit voel je over gemeentegrenzen heen. Zo beïnvloedt bijvoorbeeld een nieuwe fietsostrade de bereikbaarheid van de naburige kernen en gemeenten. Dat effect zie je in de betrokken ruimtekompassen.

Toepassing

Het Provinciaal Ruimtekompas is een instrument om bij beleidskeuzes ruimtelijke ordening en mobiliteit aan elkaar te koppelen en om ruimtelijke vraagstukken rond ontwikkeling geïntegreerd te benaderen..

Doordat de achterliggende data en methodiek voor alle ruimtekompassen dezelfde zijn, vergelijk je eenvoudig en op eenzelfde basis verschillende potentiële ontwikkelingslocaties met elkaar. Ze geven een eerste indicatie van eigenschappen van een plek en zijn positie in het netwerk. In de onderzoeksfase van mogelijke ruimtelijke ontwikkelingen kunnen ruimtekompassen zo snel meer inzicht brengen. 

Op lokaal niveau kunnen gemeentebesturen en andere partners gebruik maken van de ruimtekompassen, denk bijvoorbeeld aan de opmaak van gemeentelijke ruimtelijke beleidsplannen.

Het ruimtekompas is niet bedoeld voor de afweging op een individueel perceel of klein gebied. De differentiatie van ontwikkelingsperspectieven binnen een kern of cluster vormt eerder het voorwerp van het lokaal ruimtelijk beleid.

Op bovenlokaal niveau leveren ruimtekompassen een mogelijk afwegingskader voor de inplanting van nieuwe voorzieningen, zoals een grote evenementenhal of ziekenhuis.

Binnen de provincie Antwerpen gebruikten we het Ruimtekompas bij de opmaak van het Provinciaal Beleidsplan Ruimte Antwerpen. Ook bij de voorbereiding van nieuwe ruimtelijke onderzoeken en projecten van de provincie bewijst het Ruimtekompas zijn diensten.

Inhoud

De ruimtekompassen baseren zich op objectief cijfermateriaal uit verschillende bronnen zoals de inwonersaantallen uit het rijksregister, de tewerkstellingsaantallen via de Verrijkte Kruispuntbank Ondernemingen (VKBO), de dienstregelingen van De Lijn en de NMBS, de locaties van voorzieningen volgens het Agentschap Informatie Vlaanderen (AGIV), …

Meer weten?