Van kerk tot kleuterschool, concertzaal, bib ...

Kerken zijn religieus, historisch en cultureel gezien belangrijke plekken. Maar wat als hun traditionele rol vermindert? Het programma Kerkplus begeleidt lokale besturen om de functie van deze waardevolle ruimtes te herdenken en er nieuwe plekken van verbinding van te maken.

Kerken kunnen een neven- of herbestemming krijgen. Dat gebeurt via een participatief kerkentraject. Hierin gaan lokale besturen, inwoners en het kerkbestuur onder begeleiding van onze experten samen aan de slag. Voor die nieuwe invulling van je kerkgebouw gaan we dus niet over één nacht ijs.  

Om je te inspireren, bundelden we hieronder enkele mooie voorbeelden.  

Nieuw leven na nevenbestemming

Sint Amanduskerk, Antwerpen - Stuivenberg: ontmoetingsplek

Er gebeurt van alles in en rond de Sint-Amanduskerk in de Stuivenbergwijk. Van witlof kweken in de kelder tot een kinderfietsenverhuur. Een handvol buurtbewoners en de kerkfabriek werken samen om de kerk en de tuinen open te stellen voor de buurt. De ruimte biedt groen, koelte, stilte, cultuur, bezinning en gesprekken. Iedereen die wil meedenken over de site is welkom. Er worden regelmatig info- en inspraakmomenten georganiseerd.

• Kerk: Sint- Amandus
• Opdrachtgever: Kerkfabriek Sint-Amandus
• Provinciale subsidie: € 250.000 voor koorhekwerk, lift, trap, helling, sanitair, windmolen en het vergroten van de tuin
• Realisatie: 2027
• Meer info: www.amandus2060.be

Sint Jozef Heide, Kalmthout: kerk en plek voor cultuur en ontmoeting

De Sint-Jozefkerk is vanaf nu niet alleen een kerk, maar ook een Kerktheater, waar heel wat culturele activiteiten en evenementen kunnen plaatsvinden. Deze nieuwe cultuurlocatie werd in januari 2024 officieel geopend. De Sint-Jozefkerk krijgt op deze manier een bijkomende socioculturele invulling.

• Kerk: Sint Jozef Heide
• Opdrachtgever: gemeente Kalmthout
• Provinciale subsidie: € 250.000 voor sanitair, ticket- en infobalie, toogmeubel, aanpassingen licht en geluid, akoestische ingrepen.
• Realisatie: 2024
• Meer info: https://clubkalmthout.be/locaties/kerktheater

Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartkerk, Mariekerke: kerk en concertruimte 

Na grondige renovatiewerken doet deze kerk dienst als opname-, repetitie- en concertruimte. Hier vinden naast liturgische vieringen ook concerten en opnames plaats. De kerk is de thuisbasis van Casco Phil, the Chambre Orchestre of Belgium, die de unieke akoestiek van het schipvormige plafond weet te waarderen. CC Ter Dilft organiseert er concerten en ook lokale verenigingen kunnen de ruimte blijven gebruiken.  

• Kerk: Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartkerk, Mariekerke  
• Opdrachtgever: gemeente Bornem
• Provinciale subsidie: € 244.010​ voor basisvoorzieningen zoals sanitair, een kitchenette, aanpassingen toegankelijkheid, nieuwe verlichting en energiezuinige vloerverwarming via een warmtepomp. 
• Realisatie: 2022
  

Sint-Bavokerk, Noorderwijk: kerk en gemeenschapsruimte 

In de fraaie Sint-Bavokerk blijven erediensten plaatsvinden, maar de kerk wordt ook een gemeenschapsruimte voor allerlei activiteiten, zoals ouderavonden voor de school, een kerstmarkt, concerten en kleine theatervoorstellingen. Ook lokale verenigingen kunnen er in de toekomst terecht.  

• Kerk: Sint-Bavokerk, Noorderwijk 
• Opdrachtgever: stad Herentals 
  
• Provinciale subsidie: € 32.888,71 voor riolering en regenwaterputten​ (in combinatie met de noodzakelijke restauratiewerken aan het dak),  € 217.111,29 voor sanitair, keuken, mobiele toog en technische vernieuwingen
  
• Realisatie: 2024
  

Een tweede leven na herbestemming

Blijde boodschap Parkwijk, Turnhout: kleuterschool en buurtcentrum

Op 2 september 2024 opent de kleuterafdeling van de Stedelijke Basisschool Turnhout, 'De Groeiboom', haar deuren in de voormalige kerk in de Parkwijk. De nieuwe kleuterschool, met vijf klaslokalen en een buurtlokaal, is licht en open, en staat in nauwe verbinding met de groene omgeving. Buurtbewoners zijn hierdoor sterk betrokken, en na schooltijd is de speelplaats toegankelijk voor alle kinderen uit de wijk. 

• Kerk: Blijde boodschap Parkwijk 
• Opdrachtgever: stad Turnhout  
  
• Provinciale subsidie: € 250.000 voor schrijnwerk, sanitair, isolatie, ventilatie, aansluiting op stedelijk warmtenet, verwarming, zonnepanelen, vernieuwing elektriciteit, ramen en deuren​ 
  
• Realisatie: 2024 
  
• Meer info: https://www.turnhout.be/kerk-wordt-kleuterschool 

Sint Stefanuskerk, Lippelo: ontmoetingsplek en toeristisch infopunt

De Sint-Stefanuskerk blijft open! Na overleg hebben de gemeente en kerkfabriek besloten de kerk te transformeren tot een ontmoetingsplek voor iedereen. De kerk wordt een levendig centrum voor vergaderingen, workshops, concerten en lezingen. Er komt ook een toeristisch infopunt. Het gebied rond de kerk krijgt een groen plein, parkeerplaatsen en horecavoorzieningen. Deze veranderingen brengen nieuw leven in de kerk en de gemeenschap van Lippelo.

• Kerk: Sint Stefanus
• Opdrachtgever: Puurs-Sint-Amands
• Provinciale subsidie: € 250.000 voor herinrichtingswerken, elektriciteit, sanitair
• Realisatie: 2025
• Meer info: https://www.puurs-sint-amands.be/kerk-van-lippelo-krijgt-nieuwe-invulling-een-boost-voor-het-gemeenschapsleven

Sint-Jozefkerk, Rumst: gemeenschapscentrum de Gam

Deze voormalige kerk is omgebouwd tot een gemeenschapscentrum. De inwoners kozen de naam ‘de Gam’, een verwijzing naar het steenbakkerijverleden van de streek en de afkorting voor Gemeenschapscentrum voor Activiteiten en Meer. Bedoeling is dat de Gam uitgroeit tot een bruisende plek voor ontmoeting, ontdekking en beleving voor jong en oud.

• Kerk: Sint-Jozefkerk Terhagen 
• Opdrachtgever: gemeente Rumst 
• Provinciale subsidie: € 124.277,49 voor hoofdingang en nooddeuren, € 125.723 voor sanitair en inrichting backstage.
  
• Realisatie: 2024 
  
• Meer info: https://www.rumst.be/thema/3328/de-gam 
  

Onze-Lieve-Vrouw Geboortekerk, Olen: bibliotheek, ontmoetingsplek en administratief centrum 

De kerk krijgt een nieuwe functie als bibliotheek en polyvalente ruimte voor culturele activiteiten, zoals lezingen, filmvoorstellingen, kleine concerten, activiteiten voor kinderen ... Er komt ook een nieuwbouw waarin alle administratieve diensten van het lokaal bestuur en de lokale politiepost onderdak krijgen. De tuin wordt opengesteld voor alle inwoners.  

• Kerk: Onze-Lieve-Vrouw Geboortekerk
• Opdrachtgever: gemeente Olen  
  
• Provinciale subsidie: € 250.000 voor ruwbouwstructuur, isolatie, schrijnwerk, gevelsluiting, vloeren​
  
• Realisatie: 2025
  
• Meer info: bekijk het filmpje op YouTube 
  

Sint Martinuskerk, Burcht: draaischijf van ontmoeting, cultuur en rust

Het kerkgebouw wordt een cultureel ontmoetingscentrum in hartje Burcht. Aan de zijde van het kerkplein komt een aanbouw die dient als onthaalruimte en infopunt. In de grote polyvalente ruimte zullen optredens, voorstellingen, tentoonstellingen en feesten plaatsvinden. De plek wordt een echt ontmoetingscentrum. Aan de zuidelijke zijde van het kerkgebouw komt een pittoreske aanbouw waar je iets kan drinken met zicht op de Schelde.

• Kerk: Sint Martinuskerk Burcht
• Opdrachtgever: gemeente Zwijndrecht 
  
• Provinciale subsidie: € 250.000 euro voor werken bovenbouw, schrijnwerk, technieken​
  
• Realisatie: 2027
  
• Meer info: https://www.zwijndrecht.be/herbestemming
  

Heilig-Hartkerk, Mechelen: socio-cultureel centrum en ontmoetingsplek mARTa

De Heilig-Hartkerk stond lange tijd leeg en werd niet meer gebruikt voor erediensten. Maar nu krijgt deze historische locatie een nieuw leven als socio-cultureel centrum mARTa. Dit initiatief, van de stad Mechelen en gesteund door de provincie Antwerpen, brengt buurtbewoners, organisaties en kunstenaars samen. mARTa wordt een plek voor ontmoeting, creatie en ontspanning. Iedereen is welkom, met speciale aandacht voor mensen die het financieel moeilijker hebben 

• Kerk: Heilig-Hart
• Opdrachtgever: stad Mechelen
  
• Provinciale subsidie: € 214.780,71 voor podiumbox
  
• Realisatie: 2026
  
• Meer info: https://www.mechelen.be/heihoek/marta

Wil je ook aan de slag met je kerkgebouw? 

Heb je hulp nodig bij het uitwerken van je plannen? Ontdek ons begeleidingstraject. 

Op zoek naar financiële ondersteuning voor je project? Bekijk onze subsidiemogelijkheden. 

Meer info

https://www.provincieantwerpen.be/lokale-besturen/welvarende-gemeenten/begeleiding/participatietraject-kerken.html

Meer voorbeelden

Laat je inspireren door nog meer voorbeelden!