“In één jaar is er al 160 km nieuw wandelknooppuntennetwerk bijgekomen.”

Dag Willy, jij hebt er al een stevige ervaring opzitten. Kan jij je kort even voorstellen?

“Ik ben 52 jaar en woon in Berchem. Ik ben een fervente wandelaar en fietser en werk sinds 2000 bij de provincie. Twintig jaar was ik aan de slag bij het Provinciaal Instituut voor Hygiëne (PIH), waar ik me bezighield met geluidsmetingen en geluidsproblematiek. Eén van mijn specialiteiten was het onderzoek naar stiltegebieden in de provincie. Sinds drie jaar werk ik bij het Routebureau, onderdeel van de dienst Toerisme en het departement Vrije Tijd.”

 

Wat doet het Routebureau precies?

“Wij zijn met zes collega’s en samen beheren we de toeristisch-recreatieve routestructuren, waaronder de wandel- en fietsnetwerken in de provincie. We onderhouden en brengen ze in kaart en ontwikkelen toeristische producten, zoals wandel- en fietslussen. In totaal beheren we 4730 km wandeltrajecten en 3091 km fietstrajecten.”

 

Wat zijn je belangrijkste taken?

“Ik ben de GIS-specialist van het team en ben projectcoördinator van WandelWijzer, een project om de wandelnetwerken in onze provincie verder uit te breiden en te optimaliseren. Dit doe ik samen met collega Tine Saerens.”

 

Wat houdt het project in?

“Onze provincie telt 12 bewegwijzerde wandelnetwerken. Ze liggen verspreid over 65% van het grondgebied. In de coronaperiode, toen er massaal gewandeld werd, stelden we vast dat die spreiding niet optimaal is. Sommige gebieden werden zeer druk bewandeld en andere veel minder. Daarom is WandelWijzer in het leven geroepen. Het doel is om tot een betere spreiding van wandelgebieden over de hele provincie te komen en in een eerste fase nieuwe virtuele wandelnetwerken uit te rollen in gebieden waar geen of slechts een beperkt wandelnetwerk is.”

 

Hoe pakken jullie dat aan?

“We hebben vier clusters gedefinieerd: gebieden waar geen of slechts een beperkt wandelnetwerk aanwezig is. Het gaat om de regio’s Zuidrand, Antwerpen, Mechelen en Geel. In elk gebied werken we samen met gemeenten, stadsbesturen, Agentschap Natuur en Bos, Natuurpunt, de Vlaamse Waterweg, de eigen provinciale groendomeinen, regionale landschappen, Kempens Landschap en andere organisaties die grond bezitten en natuur beheren. Samen bekijken we of er potentieel is om een wandelnetwerk uit te rollen. Lokale besturen en de deelnemende partners krijgen de tijd om voorstellen voor wandelwegen in te dienen. Die gaan wij vervolgens screenen: digitaal en op het terrein. We doen dat niet te voet, maar met de fiets om meer kilometers te kunnen afleggen.”

 

Van wandelen en fietsen heb jij gewoon je beroep gemaakt?

“Geweldig hè? Intussen hebben we al 2000 km afgefietst om potentiële wandeltrajecten te screenen, wat overeenkomt met de afstand van Antwerpen tot Lissabon. Daarvan is intussen 160 km goedgekeurd als nieuw wandelnetwerk. Dat nieuwe netwerk wordt volledig gedigitaliseerd en uitgerust met knooppunten die wandelroutes virtueel verbinden. De nieuwe routes kunnen onder andere via de apps Wandelknooppunt en RouteYou bekeken en gevolgd worden. Eind november komen daar nog eens 360 km aan nieuwe wandeltrajecten bij.”

 

Hoe reageren lokale besturen op het initiatief?

“Over het algemeen heel enthousiast, al moeten we soms ook teleurstellen wanneer we een voorstel niet kunnen weerhouden. De selectie gebeurt volgens bepaalde criteria, het is geen arbitraire keuze. Die criteria hebben te maken met kwaliteit, veiligheid, bereikbaarheid, mogelijke aansluiting op andere wandelwegen, enz. Alleen op die manier kunnen we ervoor zorgen dat we een kwalitatief hoogstaand netwerk bieden van mooie, boeiende, belevingsvolle wandelroutes.”

 

Boeiende en belevingsvolle wandelroutes: wat houdt dat concreet in?

“We streven naar onverharde wegen in een mooie omgeving die goed bereikbaar is. Waar je allerlei natuurschoon kan bewonderen, van dicht bos tot uitgestrekte heide. Variatie in landschappen of vegetatie is ook een troef. In een meer stedelijke omgeving waar minder groen is, kan een mix van natuur, cultuur en andere belevingselementen een wandeling de moeite waard maken. Dat er voorzieningen aanwezig zijn, zoals parking of horeca, is ook een voordeel. Wandelplezier gaat dus om veel meer dan adembenemende vergezichten.”

 

Die kwaliteit is niet alleen van belang voor de wandelaar, maar ook voor lokale besturen?

“Precies. Wandelen in de natuur heeft een positieve invloed op onze gezondheid en ons mentaal welzijn. Als gemeente geef je er je inwoners dus een groot cadeau mee. Kwaliteitsvolle wandelwegen trekken ook wandelaars van buiten de gemeente aan. Die combineren een wandeling vaak met andere activiteiten. Ze gaan shoppen, doen een terrasje, boeken een overnachting … Het zet je gemeente op de toeristische kaart en dat brengt extra inkomsten mee voor lokale handelaars. We hopen dat lokale besturen het project dus ook echt als een kans zien om hun gemeente te versterken.”

 

Wat zijn de voordelen van virtuele wandelnetwerken?

“Hét voordeel van digitale ontsluiting is dat er geen fysieke bewegwijzering nodig is. En dat is uiteraard kostenefficiënt. Bovendien kunnen virtuele routes snel worden aangepast aan veranderingen op het terrein. Stel: een stuk van een route dient een tijdje afgesloten te worden door wegenwerken, dan kan dat heel eenvoudig aangepast worden. Je kan ook extra informatie in realtime meegeven. Is er bijvoorbeeld wateroverlast of stormschade, dan kan je dat meteen communiceren.”

 

Zijn er ook nadelen aan zo’n virtueel wandelnetwerk?

“Tijdens je wandeling gebruik je een app en gps. Een veelgehoord argument is dat niet iedereen een gsm meeneemt tijdens een wandeling. Veel mensen willen zich juist verbinden met de natuur en vinden het gebruik van een gsm daarbij storend. Anderzijds is de digitalisering overal aanwezig, we kunnen niet achterblijven. Veel wandelaars vinden het juist ook heel leuk om selfies te maken op mooie plekjes. Bovendien hoef je tijdens een wandeling niet online te zijn. Je kan de route ook thuis downloaden en offline navigeren. Zo kan je toch ongestoord genieten.”

 

Wat is de grootste uitdaging op vlak van natuurbeleving in de provincie?

“De balans vinden tussen natuurbehoud en recreatie. We moeten inzetten op duurzaam toerisme en tegelijk de natuur beschermen tegen overbelasting. Dat is een delicate evenwichtsoefening die om slimme oplossingen vraagt. Maar die zijn er. Je kan bijvoorbeeld bezoekersstromen op een doordachte manier door natuurgebieden leiden en versnippering van groen tegengaan. Dat is echt van groot belang. Zeker in tijden van klimaatverandering. Het schaarse groen dat we nog hebben, staat onder druk, terwijl het een essentiële rol speelt in de strijd tegen de klimaatopwarming. Daarom moeten we samen aan de kar trekken, over alle expertises heen.”

 

Wat is je ambitie met dit project?

“We hopen dat zoveel mogelijk gemeenten uit de vier clusters deelnemen, nieuwe wandelwegen willen openstellen, bereid zijn om te onderhandelen met privé-eigenaars van gronden om doorgangen toe te laten … Samen krijgen we veel voor elkaar, daar ben ik van overtuigd. Ook de andere wandelnetwerken in onze provincie nemen we op termijn onder de loep. Een sterker netwerk waarvan de wandelaar optimaal geniet: dat is het uiteindelijke doel. En het spreekt voor zich dat we dat in nauwe samenspraak doen met de lokale betrokkenen.”

 

Welke wandeling kan je warm aanbevelen?

“Een plek die altijd indruk op me maakt, is een stukje natuur in de buurt van Arendonk, op de grens met Reusel in Nederland. Aan knooppunt 98 om precies te zijn. Daar vind je een prachtig desolaat stukje groen. Het is er heel stil, je bent omgeven door velden en bossen. Je waant je echt in ‘the middle of nowhere’.”