Ontdek de nieuwe wandelbrochure voor Rupelse steenbakkerstunnels

publish date
20.04.2023

De populaire wandelroute ‘Steenbakkerstunnels herontdekt’ – in 2021 verkozen tot ‘Wandeling van het Jaar’ – heeft een volledig nieuwe brochure. Deze gidst je langs een twintigtal historische steenbakkerstunneltjes in de gemeenten Niel, Boom en Rumst.Van al het steenbakkerserfgoed zijn de tunnels lange tijd het minst zichtbaar gebleven. Sinds de wandeling er in 2021 is gekomen, is dat veranderd. De route is echt een succesnummer bij Toerisme Rupelstreek. Na enkele herdrukken is de brochure nu helemaal aangepast, met nog meer tunnels, nog meer achtergrondinformatie en een nieuwe, heldere aanduiding van de knooppuntenroute bij de tekst.

Een kleiwagentje uit hout en metaal staat op een stukje smalspoor. Een persoon zit in het karretje, een andere staat erachter. Beide lachen. Achter hen is de gerestaureerde tunnelopening van een steenbakkerstunnel zichtbaar. De tunnelopening is afgesloten met een grote afdruk van een historische foto van diezelfde tunnel.
De gerestaureerde tunnelopening naast Natuur.huis De Paardenstal, met een replica van een kleiwagentje op smalspoor.
©Stefanie Faveere

Sinds ze in onbruik zijn geraakt, zijn sommige tunnels opgevuld met aarde en geraakten andere overwoekerd met struikgewas of verdwenen ze achter constructies. In 2017 zijn we binnen het gebiedsprogramma Rupelstreek op zoek gegaan naar wat er nog van de steenbakkerstunnels overbleef. Met de werkgroep Steenbakkerstunnels zijn er intussen al 53 teruggevonden. Intussen zijn we volop bezig om deze tunnels en hun geschiedenis in ere te herstellen.

Zo is de tunnelingang bij Natuur.huis De Paardenstal blootgelegd en opnieuw opgemetseld. In Walenhoek herstellen we een tunnel onder de spoorlijn, zodat wandelaars en dieren kunnen doorsteken richting het wetenschapspark. En met deze wandelbrochure kan iedereen het verhaal van de tunnels zelf herontdekken.

Een oud zwart-wit beeld van een paard dat een rij kleiwagentjes doorheen een tunnel trekt. De karretjes lopen over een smalspoor. Enkele arbeiders begeleiden het transport.
Aanvankelijk trekken paarden de kleiwagentjes voort over het smalspoor. Later vervangen kleine locomotiefjes de paarden.
©Ten Boome


Al eeuwenlang is de Rupelstreek gekend om haar baksteenindustrie. Om niet steeds met een zware lading de hellingen op en af te moeten, hebben de arbeiders in de 19de eeuw en 20ste eeuw doorgangen tussen de kleiputten gebouwd. Die steenbakkerstunnels liepen onder hoofdwegen en spoorlijnen door. Na verloop van tijd vormden de tunneltjes een heel verbindingsnetwerk tussen de steenbakkerijen langs de Rupeloever en de verder afgelegen kleiputten.

Eind vorige eeuw liep de baksteennijverheid in de streek fel terug en rond 1988 geraakte de laatste steenbakkerstunnel op een steenbakkerij in onbruik. In tegenstelling tot de opvallende schoorstenen, de lange rijen droogloodsen en de indrukwekkende ringovens, zijn de Rupelse steenbakkerstunnels grotendeels uit het zicht en uit het geheugen verdwenen. Sinds 2017 is de werkgroep Steenbakkerstunnels bezig met de inventarisatie, de renovatie en de herwaardering van dit uniek stukje geschiedenis.

Een persoon loopt over paletten in een gemetselde tunnel. Rondom rond liggen waterplassen, hout- en takkenafval.
In 2017 start de inventarisatie van de steenbakkerstunnels. Hier verkent een medewerker van provincie Antwerpen tunnel 3.
©Bart Vermylen

Tunneltjes leiden langs vele troeven

De brochure telt 24 pagina’s en vertelt over de boeiende geschiedenis en de mogelijke toekomst van de steenbakkerstunnels, de herkomst van de klei, en het erfgoed en de natuur in de omgeving. Ze bevat ook handige uitklapkaart met de wandelknooppunten. Wie nog meer baksteeninfo wil, springt onderweg binnen bij Museum Rupelklei, ’t Geleeg of Brik Boom.

Bij het nieuwe infokantoor van Toerisme Rupelstreek in Boom is toeristisch coördinator Karin De Mulder alvast enthousiast met de vernieuwde brochure. “Het is sowieso de eerste brochure die we vastnemen wanneer mensen ons vragen naar een wandelroute om de Rupelstreek te leren kennen. De tunneltjes vormen echt een leidraad langs veel van de typische troeven de streek: het steenbakkersverleden, de natuur van Walenhoek, de faam van Tomorrowland op Provinciaal Recreatiedomein De Schorre, en enkele toffe musea en andere toeristische belevingspunten."

De feedback van de wandelaars is meegenomen in de nieuwe brochure. Zo zijn meer tunnels opgenomen en zijn hun locaties duidelijker aangegeven op de kaart. De nummertjes van de wandelknooppunten lopen nu naast de tekst mee, waardoor de nieuwe brochure boeiend én praktisch is.
De cover van de brochure 'Steenbakkerstunnels herontdekt' (2023) toont een groep wandelaars bij een ingang van een steenbakkerstunnel. Een gids geeft hen uitleg.
brochure 'Steenbakkerstunnels herontdekt', editie 2023
©Stefan Humblet (coverfoto) / provincie Antwerpen / Toerisme Scheldeland

Praktisch

De wandelroute ‘Steenbakkerstunnels herontdekt’ is 17 km lang.

Aanbevolen vertrekpunt is het Provinciaal Recreatiedomein De Schorre.
De wandeling is ook eenvoudig in te korten tot afzonderlijke lussen van 7 à 9 km lang. De oostelijke lus loopt onder meer langs de vrolijke trollen op Provinciaal Recreatiedomein De Schorre in Boom, de westelijke lus loopt langs de natuur van Walenhoek in Niel.


Gratis wandelbrochure onder meer verkrijgbaar bij:
- Toeristisch Infokantoor Rupelstreek, Hoogstraat 27, Boom;
- Natuur.huis De Paardenstal, Boomsestraat 221, Niel;
- de gemeentehuizen van Boom, Niel en Rumst.