Op zoek naar het land van broek en bloem

In de Vallei van de Grote Nete in Meerhout ligt het waardevolle natuurgebied Scherpenbergen - De Hutten. Dit gebied is grotendeels in bezit van één private eigenaar. Die maakte een ambitieus natuurbeheerplan op om de natuurlijke broekbossen en dotterbloemgraslanden te herstellen. Vroeger kwamen deze landschapstypes vaker voor en hielpen ze bij het vasthouden van waterreserves.

Door het gebied lopen de Kwachtloop en de Scherpenbergloop. Die beken zijn te diep ingesneden in het landschap. Ze zijn hun voeling kwijt met de omgeving en draineren de vallei. Het herstellen van de relatie tussen beken en vallei is dan ook de sleutel om het natuurpotentieel van het gebied te activeren. In de eerste plaats verhoogden we het bodempeil van de Scherpenbergloop en de monding van de Kwachtloop. Hierdoor verhoogt het basispeil in de waterloop en zal ook de omliggende vallei vernatten. Zo verbeteren de omstandigheden voor beekbegeleidend broekbos en dotterbloemgrasland. En dat past volledig binnen de droogtestrategie van de provincie.

Vol verwachting voor kleine modderkruiper

Na de herinrichting zijn de waterlopen een geschiktere biotoop voor Provinciale Prioritaire Vissoorten zoals de kleine modderkruiper en (op lange termijn) de beekprik. Die zwemmen nu al verder stroomafwaarts in de Grote Nete. Nu de leefomstandigheden verbeterd zijn, verwachten we dat ze de weg stroomopwaarts zullen vinden. Daarmee zal de populatie van deze kwetsbare vissoort hopelijk weer toenemen.

Inzoomen op de werken

Tussen september 2024 en september 2025 werkten we op drie verschillende locaties. 

Open landschap stroomafwaarts van de Scherpenbergloop

De waterloop was erg breed. Daarom maakten we een smallere zomerbedding met een verhoogd bodempeil. Bij normale stroming zorgt dat voor een hoger waterpeil. Daarnaast kreeg de waterloop ook een ruimere winterbedding. Die extra ruimte is nodig in de nattere wintermaanden en voorkomt overstromingen bij grote waterdebieten. Het meanderende zomerbed en het bredere winterbed dragen bij aan een beter leefgebied voor vissen. De afgegraven grond voor het winterbed hebben we ter plaatse opnieuw gebruikt.

Bebost gebied stroomopwaarts van de Scherpenbergloop

Ook bij de monding van de Kwachtloop kreeg de Scherpenbergloop een verhoogd bodempeil en gevarieerde structuur. Hier werkten we binnen de bestaande bedding. Door grond en dood hout in de waterloop te brengen zorgden we voor de gewenste effecten. Die zijn voelbaar tot aan het punt waar de Scherpenbergloop niet meer door het bos stroomt. Zo hebben de ingrepen geen invloed op de andere eigendommen.

Overwelvingen van de Kwachtloop

Het verhoogde basispeil in de Scherpenbergloop heeft een invloed op de Kwachtloop. Om rekening te houden met het hogere basispeil en om piekdebieten te beheersen vervingen we daarom enkele overwelvingen. Bestaande kokers maakten plaats voor nieuwe met een regelbare schuif.

Informeren

Om de buurt te informeren, hielden we een infovergadering. De presentatie kun je hieronder downloaden.

Financieren

Het project past binnen de globale droogtestrategie van de provincie. We zijn enorm blij dat een private eigenaar dit grootschalige project mogelijk maakte en zo bijdraagt aan het algemene welzijn van mens en natuur.

De provincie kreeg voor deze werken een projectsubsidie natuur van het Agentschap voor Natuur en Bos. De middelen hiervoor komen deels van de Europese Unie uit de herstel- en veerkrachtfaciliteit.