‘Ik ga naar school’

De leerplicht in België start sinds september 2020 op vijf jaar. Kleuters jonger dan vijf jaar zijn niet verplicht om naar school te gaan. In België is er een vrije schoolkeuze, ouders kiezen een school in de buurt of verder weg, ze kiezen voor een officiële school of vrije school, godsdienstgebonden of een neutrale school, een traditionele of methodeschool. Het is niet eenvoudig om als ouders een school te kiezen voor je kind, om te weten wanneer je dit moet doen en hoe. Daarom ontwikkelde de werkgroep kleuterparticipatie uit Turnhout een schoolbox. Deze box kunnen alle ouders ophalen tijdens een van de vier startmomenten die door de dienst flankerend onderwijs georganiseerd worden. Daarna kunnen ouders de box ophalen in de peuterspeelpunten. Deze startmomenten worden georganiseerd door het lokaal bestuur, dienst flankerend onderwijs. 

Wanneer schrijf ik mijn kind in? 

In Vlaanderen maken ouders al vroeg een schoolkeuze. Inschrijven doe je in het voorgaande schooljaar. De startdatum van inschrijven kan verschillen per school. De basisscholen in Turnhout stapten in het schooljaar 2019-20 over naar een digitaal inschrijvingssysteem. Ouders krijgen een uitnodiging in de bus om zich digitaal aan te melden. Ze geven aan in welke school ze hun kind willen inschrijven. Eens aangemeld, kan je als ouder jouw kind inschrijven. Je merkt het al, zo’n inschrijvingsprocedure is niet eenvoudig. Je moet vooreerst jouw kind soms al een jaar op voorhand inschrijven en aanmelden. Inschrijven en instappen zijn niet hetzelfde. Inschrijven doe je in januari, februari of maart, volgens school en voorrangsregels. Want naast de inschrijvingsdatum gelden er ook nog voorrangsregels voor bepaalde groepen, denk maar aan broers en zussen die al in de school ingeschreven zijn, kinderen van personeel van de school, indicatorleerlingen … Dit vraagt toch een ruggensteuntje.

Inschrijven is niet voldoende

Quasi alle kinderen van 2,5 jaar schreven zich in op een school. Maar het aantal inschrijvingen zegt op zich niets over de kleuterparticipatie. In Turnhout maakt men zich immers zorgen over de niet zo denderende score op het vlak van regelmatige aanwezigheid in de scholen. In het schooljaar 2018-2019 zijn slechts 84,9% van de 5-jarige kleuters voldoende aanwezig om over te stappen naar het eerste leerjaar. Er werd een tijdelijke werkgroep kleuterparticipatie opgericht. Eén van de acties was de opstart van een tijdelijke werkgroep om een preventieve aanpak voor de ouders te onderzoeken. Meerdere organisaties in Turnhout sloten hierbij aan: CLB, Kind en Gezin, zorgcoördinatoren van de drie onderwijsnetten, kinderopvang, de Thomas More-hogeschool, Huizen van het Kind, LIGO (Centrum voor basiseducatie), het LOP, de brugfiguur onderwijs, peuterspeelpunten, Door Elkaar (expertisecentrum met oog voor diversiteit), de kinderadviseur, het lokaal bestuur, de provincie, de stedelijke communicatiedienst en een reclamebedrijf. 

Participeren maakt ons samen sterk

De werkgroep onderzocht drempels die ouders en leerkrachten ervaren bij de instap naar de kleuterschool. Of een kind al dan niet participeert aan het kleuteronderwijs start lang voor de werkelijke instap. Als je alle kinderen en ouders alle kansen willen bieden, ondersteun je ouders tijdens de kantelmomenten tussen de verschillende levensfases, zelfs van voor de geboorte. De werkgroep wil inzetten op de maximale participatie aan het kleuteronderwijs vanaf 2,5 jaar voor alle kinderen, met bijzondere aandacht voor maatschappelijk kwetsbare kinderen. Maar als je inzet op een maximale participatie zet je ook in op kwalitatieve participatie, om kinderen de maximale groei- en ontwikkelingskansen te bieden. Het is dus niet voldoende om ouders te overtuigen van het belang van kwaliteitsvol onderwijs. Ook de professionelen die ouders en kinderen toeleiden naar het onderwijs en warm onthalen tijdens en na de instap, spelen een cruciale rol. Het lokaal bestuur zet hier ook in op een zorgcontinuüm dat start van bij de geboorte waarbij organisaties samenwerken en ouders versterken en ondersteunen bij het opvoeden van hun kinderen. 

Wat zit er in de box? 

De werkgroep kleuterparticipatie ontwikkelde voor ouders met jonge kinderen een schoolbox met allerlei informatie over de school. Elk kind ontvangt een verjaardagskaart en een uitnodiging om samen met hun ouders een ‘Ik ga naar school’-box op te halen in een van de peuterspeelpunten of op een ander evenement voor ouders met jonge kinderen. In de doos zit een grote vertelplaat met een afbeelding/tekening van een momentopname tijdens een schooldag, een set vetkrijtjes, een kleur- en vertelboekje, een strandbal en een fluostrip. Op de doos staan meerder QR-codes, die naar enkele tutorials verwijzen. Zo is er een Groeitutorial waarbij ouders aan de hand van een aantal stappen zien waarom kleuteronderwijs belangrijk is voor de verdere ontwikkeling van de kinderen. Het filmpje toont kleuters in verschillende levensfases waarbij ze vaardigheden ontwikkelen op cognitief, motorisch en socio-emotioneel vlak. De Feelgood-tutorials nemen de drempels weg die ouders voelen over de zorg die hun peuter krijgt in de klas: “Hoe gaat de juf om met de kinderen, gelijkwaardigheid ouders – juf, …”.

Ontmoeten is belangrijk

Turnhout organiseert meerdere activiteiten voor gezinnen met jonge kinderen. Naast een leuke tijd is de ontmoeting van andere ouders, kinderen en professionelen’ zeker een belangrijke doelstelling. Zo organiseert de bibliotheek ieder jaar een Boekstartdag. Dit is een initiatief van de Vlaamse overheid waar vele bibliotheken aan meewerken. Boekstart heeft twee belangrijke doelstellingen. Enerzijds bezorgen de medewerkers van de bib een boekenpakket aan de gezinnen met een woordje uitleg over het de meerwaarde van voorlezen. Anderzijds willen ze gezinnen laten kennismaken met de bibliotheek, en dit voor alle gezinnen met peuters van Turnhout. Ouders komen hun boekenpakket ophalen en worden uitgenodigd om te snuisteren in de vele boeken, te genieten van allerlei workshops voor jonge kinderen en ouders. 

Zo organiseert de bibliotheek ook in 2022 hun boekstart met allerlei workshops. “Een ideaal moment om vanuit gelijke kansen Onderwijs een ontmoetings- en informatiestand op te zetten in de bib”, vertelt Iris Loots, medewerker van het team onderwijs, gelijke kansen, Stad Turnhout. “Samen met de collega’s van het peuterspeelpunt spreken we ouders aan over de nakende instap naar de kleuterschool van hun peuter. Ouders kunnen op deze ochtend een ‘ik ga naar school’-box ophalen. Tijdens zo’n ‘ophaalmoment’ willen we vooral even praten met ouders. We geven een woordje uitleg over de inhoud van de box en de QR-codes. Maar we willen vooral luisteren of ouders vragen hebben over de belangrijke stap naar de kleuterschool. Hebben ze reeds een schoolkeuze gemaakt? Is hun peuter reeds ingeschreven? Zijn de inschrijvingsprocedures duidelijk of hebben ze hierbij wat ondersteuning nodig? Medewerkers van de werkgroep kleuterparticipatie en peuterspeelpunt staan klaar om ouders te helpen bij de inschrijving, want zo’n digitale inschrijving is niet altijd eenvoudig.”

Informatie op maat van elk gezin

Wat als een ouder niet aanwezig kan zijn op zo’n contactmoment van een peuterspeelpunt of evenement waar ook de dienst onderwijs & gelijke kansen aanwezig is met de kleuterbox? Dan kan een ouder de box ophalen in het peuterspeelpunt. Een ouder kan ook uitgenodigd worden voor een individueel moment waarop de box met een woordje uitleg over school gegeven wordt. De werkgroep wil ook op maat van elk gezin werken en dus kan een maatschappelijk assistent, medewerker van Kind & Gezin of een brugfiguur een afspraak maken voor een huisbezoek bij de gezinnen die hun kind nog niet inschrijven.