Energielandschappen

Onder coördinatie van de provincie Antwerpen hebben de lokale besturen als pilootproject in twee van deze energielandschappen in 2022  samenwerkingsverbanden opgestart: Energielandschap Noordertuin en Energielandschap Grensland Turnhout.

Voordelen van zulk een regionale samenwerking zijn:

• Klimaatbeleid stopt niet aan gemeentegrenzen. Naburige gemeenten kunnen hun energievraag en -aanbod op elkaar afstemmen en de nodige ruimte samen zo efficiënt mo­gelijk invullen.
• Door kennis samen te brengen, ontdekken gemeenten welke keuzes voor hun situatie de meeste impact hebben, waardoor ze sneller en meer resultaat boeken.
• Door het werk te verdelen wordt het voor elk van de gemeenten beter draagbaar.
• Bij marktbevragingen, subsidieaanvragen, … sta je in groep sterker dan alleen.
• Duidelijk onderbouwde keuzes voor ‘de juiste energie op de juiste plaats’.
• In groep werken motiveert!

De provincie Antwerpen zorgt als bovenlokale partner voor de nodige coördinatie, studies, kennisdeling en andere ondersteuning.

Aanbod voor andere lokale besturen in de provincie Antwerpen

Gemeenten die niet behoren tot Energielandschap Grensland Turnhout of Energielandschap Noordertuin vinden in het eindrapport van het onderzoek Ruimte en Energie een basisanalyse van alle dertien energielandschappen in de provincie Antwerpen, alsook heel wat inspiratie.

Ambtenaren uit alle Antwerpse gemeenten kunnen via Steunpunt Ruimte advies vragen over de opgedane kennis en ervaringen uit de projecten van de beide Energielandschappen. 

Basisaspecten van een ruimtelijke energietransitie

De  begeleiding van de energielandschappen past zowel in het Provinciaal Beleidsplan Ruimte Antwerpen als in het provinciale klimaatplan Plan Vandaag. 

Een ruimtelijke strategie rond energietransitie is een van de zeven bepaalde strategieën uit het Provinciaal Beleidsplan Ruimte Antwerpen. Ze gaat over de fundamentele bijdrage die het ruimtelijk beleid kan leveren aan de energietransitie en – in de omgekeerde richting – voor het doorwerken van de logica van energiebesparing en hernieuwbare energieproductie in het ruimtelijkbeleid.

De inzet gaat daarbij in de eerste plaats naar het besparen van energie, vervolgens naar energie-efficiëntie en ten slotte naar hernieuwbare energie, waarbij deze drie aspecten steeds gekoppeld zijn aan een duurzaam locatiebeleid. 

Aspect 1: Energiebesparing 

De meest zuinige energie is de niet gebruikte energie.

Aspect 2: Energie-efficiëntie

Door de ruimte zo energie-efficiënt mogelijk in te delen, levert ruimtelijk beleid een strategische bijdrage aan de energietransitie:

• Activiteiten optimaal inrichten, door bv. energieverlies zo veel mogelijk te voorkomen, of door lokale energienoden te identificeren.
• Activiteiten bundelen.
  Bundelen van activiteiten op ruimtelijk modale knooppunten resulteert bijvoorbeeld in minder en kortere individuele verplaatsingen en verhoogt de aantrekkelijkheid van openbaar vervoer, met energiebesparing tot gevolg.
• Functies verweven.
  Bij een korte afstand tussen energieproducent en energieconsument is minder transportinfrastructuur nodig en is er minder energieverlies door transport. Inzetten op zuinig ruimtegebruik en kernversterking faciliteert zowel uitwisseling van restwarmte tussen naburen als de realisatie van een warmtenet

Aspect 3: Inzetten op (eigen) hernieuwbare energieproductie

Willen we in onze provincie op het vlak van hernieuwbare energiebronnen voldoende zelfstandig en zelfredzaam zijn, dan moeten we onder meer:

• de beschikbare lokale energiebronnen identificeren;
• structureel ruimte voorzien voor de uitbouw van huidige en toekomstige vormen van hernieuwbare energieproductie, -transport en -opslag

De energietransitie vraagt om een ruimtelijke aanpak en speelt een rol in een goede ruimtelijke ordening - en vice versa.

De rol van provincie Antwerpen in de Vlaamse en Europese energietransitie

In Vlaanderen is de provincie Antwerpen verantwoordelijk voor 29% van het energieverbruik, het hoogste percentage van alle Vlaamse provincies. Het effect van de energie-inspanningen binnen onze provincie weegt dus relatief zwaar door voor heel Vlaanderen.

De ruimtelijke strategie rond energietransitie kadert binnen de doelstelling van de provincie Antwerpen om energieneutraal te worden tegen 2050. 

Meer weten?