Een CO₂-neutrale samenleving tegen 2050? Daarvoor zetten we best in op zowel energiebesparing, als op het opwekken van meer energie uit hernieuwbare bronnen. En daar is, letterlijk, ruimte voor nodig. Het onderzoek 'Ruimte en Energie', gepubliceerd medio 2021, analyseerde het ruimtelijke aspect in het energiedebat.

Een van de vaststellingen van het rapport is dat we binnen de provincie Antwerpen dertien verschillende energielandschappen kunnen onderscheiden, met elk een eigen ruimte-energie-profiel. Dat is nuttige informatie voor een energietransitie op maat van regionale mogelijkheden en noden.

Verkenningstraject

Het onderzoek Ruimte en Energie bestudeerde eerst het potentieel aan hernieuwbare energie, de mogelijke energie-efficiëntiemaatregelen, de landschappelijke impact van een combinatie aan maatregelen, en de mogelijke ruimtelijke efficiëntiewinsten. De analyse van alle data en cijfers gaf inzicht in de ruimtelijke, energetische en socio-economische aspecten van het energiedebat.

Daaruit bleek dat er tussen die drie aspecten een wisselwerking bestaat. Inzicht in die wisselwerking brengt uitdagingen en kansen veel duidelijker naar voren. Op basis daarvan deelden we het grondgebied van de provincie Antwerpen in dertien energielandschappen in.

Verdere analyses

Voor vier energielandschappen maakten we vanuit de provincie Antwerpen een meer uitgebreide analyse. In een reeks werksessies toetsten we met de betrokken gemeenten de inventarisatie en de verschillende scenario’s voor een regionaal ruimtelijk energiebeleid af.

Conclusies

1.    De doelstelling van een klimaat- of energieneutrale provincie is haalbaar

De provincie Antwerpen bevat het ruimtelijke potentieel om via zon op daken en windturbines op jaarbasis evenveel elektriciteit op te wekken als ze verbruikt. Dit ruimtelijk potentieel aan zon- en windenergie benutten is een van de belangrijkste pijlers van het te hanteren energiebeleid.

2.    De energietransitie kan niet zonder ruimtelijk beleid

Hernieuwbare energie heeft meer lokale ruimte nodig dan fossiele brandstof. Zo heeft windenergie heeft open ruimte nodig. Het onderzoek stelt dat zonnepanelen primair best op grote en kleine daken worden uitgerold.
De uitrol van hernieuwbare energie vraagt om een ruimtelijk beleid dat ‘de juiste energie op de juiste plaats’ voorziet. 

3.    De energietransitie vraagt bovenlokale, gebiedsgerichte regie

Gemeenten kunnen niet het hele gewicht van de energietransitie dragen. Parallelle trajecten voor alle gemeenten maken de klimaatdoelstelling moeilijker haalbaar en onnodig duur. Kleine gemeenten hebben vaak onvoldoende technische of organisatorisch capaciteit. Het provinciale niveau is goed geplaatst om via de samenwerkingsverbanden voor de energielandschappen voor alle partners organisatorische, economische en ruimtelijke efficiëntiewinsten te realiseren.

Eindrapport

De bevindingen en adviezen van het onderzoek Ruimte en Energie lees je in onderstaand eindrapport. Dit bevat echter nog geen beleidskeuzes. Het is werkmateriaal om verder mee aan de slag te gaan en als inspiratie te gebruiken voor beleidskeuzes voor een regio-specifieke energietransitie.