Alles over ecosysteemdiensten

Van levensbelang

Wat zijn ecosysteemdiensten?

Het hele landschap is een geheel van ecosystemen. Ook akkers, dorpskernen, bomenrijen, grachten ... horen daarbij. Zowel een kleine struik als een uitgestrekt natuurgebied zijn dus ecosystemen die natuurvoordelen of diensten leveren. Om het hoofd te bieden aan de grote klimaatuitdagingen waar we voor staan, hebben we nood aan grote, vitale natuurkernen. Maar ook kleine elementen zijn van essentieel belang. Vaak kunnen net die kleine groene elementen veel diensten leveren omdat ze groeien waar mensen wonen, werken en ontspannen.

Denk maar aan een bomenrij. Die levert ons:

• schaduw en afkoeling tijdens hete dagen;
• luchtzuivering door de opvang van fijn stof;
• een schuil- en rustplaats voor dieren die helpen bij bestuiving of plaagbestrijding;
• windvang voor de achtergelegen percelen;
• een verhoogd welzijn, gewoon al door het zicht op groen;
• een aanknopingspunt voor vleermuizen die hun weg zoeken in het landschap;
• hout dat gebruikt kan worden om een naburige school te verwarmen;
• een geluidsbuffer voor een achterliggende weg.

Ecosysteemdiensten zijn dus essentieel voor een goede levenskwaliteit.

3 soorten diensten

We kunnen ecosysteemdiensten opdelen in 3 grote categorieën: producerende, regulerende en culturele diensten.

De producerende diensten zijn het meest zichtbaar: houtproductie, voedselproductie, drinkwaterproductie.

De regulerende diensten zijn alle diensten die op de achtergrond werken. Ze zijn vaak niet zo zichtbaar, tenzij we ze verliezen. Een goede bodemkwaliteit, opslag van CO₂, waterinfiltratie, waterretentie, luchtzuivering ... In welke mate de diensten worden geleverd, hangt erg af van de plaats in het landschap, de kenmerken ervan en het landgebruik. Vaak zijn er heel wat kansen om die diensten te vergroten door gebieden multifunctioneel in te richten of de juiste plaats in het landschap te kiezen.

De culturele diensten zijn alle diensten die (on)rechtstreeks op de mens invloed hebben: een betere gezondheid door een groene woonomgeving, hogere woningprijzen, gebieden voor recreatie, erfgoed …

Elk onderdeel van een landschap is een ecosysteem dat in verbinding staat met de rest van het landschap. En elk onderdeel kan specifieke ecosysteemdiensten leveren, zoals op het landschapsbeeld hierboven is geïllustreerd.

Levert elk ecosysteem diensten?

Een ecosysteem dat kwaliteitsvol, volledig en veerkrachtig is, kan veel diensten leveren. Een ecosysteem dat zich goed voelt, groot genoeg mag zijn, op een juiste plaats in het landschap staat en verbonden is met andere ecosysteemdiensten is een veerkrachtig ecosysteem. Het wordt ook kwaliteitsvol en volledig als het alle plant- en diersoorten bevat die we er mogen verwachten. Een ecosysteem hoeft niet groot te zijn (zoals een heide- of natuurgebied) ook een boom in een dorpskern is een ecosysteem.

We krijgen pas veel diensten als een ecosysteem alle kansen krijgt. Bij alles wat volgt is dat dus een randvoorwaarde. Een natte heide kan zich maar ontwikkelen als de bodem vochtig genoeg is, en een kwijnende stadsboom zonder veel kruin zal niet veel schaduw leveren.